An toàn thực phẩm luôn là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Để đảm bảo chất lượng thực phẩm cũng như bảo vệ sức khỏe cộng đồng, các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm như BRCGS, HACCP, ISO 22000-2018, FSSC 22000 đã trở thành tiêu chuẩn toàn cầu không thể thiếu cho mọi tổ chức hoạt động trong chuỗi cung ứng thực phẩm. Những chứng chỉ này không chỉ giúp kiểm soát rủi ro, nâng cao uy tín thương hiệu mà còn mở rộng cơ hội xuất khẩu, tiếp cận thị trường quốc tế. Vì thế, việc hiểu đúng về các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm là bước đi quan trọng mà mọi doanh nghiệp thực phẩm cần chú trọng để phát triển bền vững.
Các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm là gì?
Khái niệm về hệ thống an toàn thực phẩm
Hệ thống an toàn thực phẩm bao gồm tổng thể các biện pháp, tiêu chuẩn và quy trình nhằm đảm bảo thực phẩm không gây hại cho sức khỏe người sử dụng ở bất kỳ giai đoạn nào trong chuỗi cung ứng. Trước yêu cầu ngày càng cao từ người tiêu dùng và các thị trường quốc tế, doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, tiêu chuẩn để đạt được các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm hợp lệ. Những chứng chỉ này chính là bằng chứng về năng lực quản lý, kiểm soát rủi ro và cam kết của tổ chức đối với sức khỏe cộng đồng.
Tầm quan trọng của các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm mang lại nhiều lợi ích thiết thực đối với doanh nghiệp và xã hội. Thứ nhất, chúng giúp giảm thiểu các nguy cơ ô nhiễm, mất an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất, chế biến, vận chuyển và bảo quản. Thứ hai, doanh nghiệp đạt chứng chỉ sẽ gia tăng uy tín thương hiệu, khẳng định vị thế trên thị trường. Thứ ba, chứng chỉ quốc tế như BRCGS, HACCP, ISO 22000-2018, FSSC 22000 mở toang cánh cửa tiếp cận hệ thống siêu thị, nhà phân phối và thị trường xuất khẩu toàn cầu.
Đồng thời, các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm cũng là căn cứ để các cơ quan quản lý dễ dàng kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nếu xảy ra sự cố ngoài ý muốn. Đó là tấm vé vào cổng cho doanh nghiệp thực phẩm trong xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Tìm hiểu chi tiết về các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Chứng chỉ BRCGS (British Retail Consortium Global Standard)
BRCGS là một trong các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm có uy tín trên thế giới, được phát triển bởi Hiệp hội bán lẻ Anh Quốc (British Retail Consortium). BRCGS tập trung yêu cầu doanh nghiệp thiết lập và duy trì một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm toàn diện, kiểm soát mọi nguy cơ có thể tác động đến chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, những công ty xuất khẩu thực phẩm sang thị trường Anh, châu Âu hoặc Mỹ đều cần đạt được chứng chỉ này để đảm bảo sản phẩm được chấp nhận.
- Ưu điểm: Nâng cao niềm tin với các nhà bán lẻ quốc tế, bảo vệ thương hiệu, tăng giá trị cạnh tranh.
- Phạm vi áp dụng: Sản xuất, đóng gói, lưu kho, phân phối thực phẩm.
- Yêu cầu kiểm soát: Nguồn nguyên liệu, quy trình sản xuất, nhân sự, môi trường làm việc, an ninh thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Chứng chỉ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)
HACCP là nguyên tắc quản lý hệ thống nhằm nhận diện, kiểm soát và phòng tránh các mối nguy trong quá trình sản xuất thực phẩm. Được xem như nền tảng của các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm, HACCP được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều tổ chức quốc tế khuyến nghị áp dụng trên toàn cầu.
- Lợi ích: Giảm thiểu nguy cơ thực phẩm mất an toàn, tăng hiệu quả quản lý, tiết kiệm chi phí xử lý rủi ro.
- Đối tượng áp dụng: Dây chuyền chế biến, nhà máy sản xuất, nhà phân phối, nhà hàng, khách sạn và các cơ sở dịch vụ ăn uống.
- Các bước: Xác định mối nguy, xác định điểm kiểm soát, thiết lập giới hạn chấp nhận, xây dựng quy trình giám sát – khắc phục.
Để hiểu sâu hơn, bạn có thể tham khảo bài viết về HACCP trên Wikipedia.
Chứng chỉ ISO 22000-2018
ISO 22000-2018 là tiêu chuẩn quốc tế về quản lý an toàn thực phẩm áp dụng cho toàn bộ chuỗi cung ứng, từ trang trại đến bàn ăn. Đây là một trong các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm được đánh giá toàn diện và dễ tích hợp với các hệ thống quản lý khác (ISO 9001, ISO 14001…). ISO 22000-2018 yêu cầu xây dựng, vận hành, duy trì và cải tiến liên tục hệ thống an toàn thực phẩm nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng yêu cầu về an toàn, tuân thủ luật pháp, đáp ứng mong muốn khách hàng.
- Ưu thế: Được công nhận rộng rãi toàn cầu, dễ dàng tích hợp quản lý chất lượng tổng thể.
- Bắt buộc phải có: Chính sách an toàn thực phẩm, mục tiêu đo lường, tài liệu hóa quy trình, kiểm soát nguy cơ từ nhà cung cấp đến tiêu dùng cuối cùng.
- Thích hợp với: Các tổ chức thuộc mọi quy mô và vị trí trong chuỗi thực phẩm.
Chứng chỉ FSSC 22000 (Food Safety System Certification)
FSSC 22000 là một trong các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm dựa trên nền tảng ISO 22000 nhưng bổ sung thêm các yêu cầu kỹ thuật tiên tiến, do Quỹ chứng nhận an toàn thực phẩm (The Foundation for Food Safety Certification) phát triển. FSSC 22000 được công nhận bởi Sáng kiến toàn cầu về An toàn thực phẩm (GFSI), chuyên dùng cho doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm quy mô lớn hướng đến xuất khẩu thị trường cao cấp.
- Lợi thế nổi bật: Đáp ứng kỳ vọng của các tập đoàn bán lẻ hàng đầu thế giới, đảm bảo hệ thống truy xuất nguồn gốc và phòng chống giả mạo thực phẩm.
- Tính khác biệt: Đòi hỏi doanh nghiệp chứng minh khả năng cải tiến liên tục hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, kiểm soát chia sẻ dữ liệu, đánh giá nguy cơ toàn diện.
- Bắt buộc cho: Đơn vị muốn tiếp cận thị trường EU, Mỹ, Nhật Bản, Australia…
Làm sao để doanh nghiệp đạt các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm?
Chuẩn bị hệ thống quản lý an toàn thực phẩm
Đạt các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm là quá trình mang tính chiến lược, bắt đầu từ nhận diện mối nguy, thiết lập chính sách, xây dựng quy trình đến đào tạo nhân sự. Doanh nghiệp cần:
- Phân tích hồ sơ sản phẩm, quy trình sản xuất.
- Xác định các mối nguy tiềm ẩn đối với an toàn thực phẩm ở từng công đoạn.
- Xây dựng các điểm kiểm soát trọng yếu và lập tài liệu hóa quá trình quản lý nguy cơ.
- Đào tạo, hướng dẫn nhân viên hiểu và tuân thủ quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm.
- Liên tục cải tiến hệ thống thông qua các đợt đánh giá định kỳ, phản hồi khách hàng và cập nhật quy chuẩn pháp lý mới nhất.
Quy trình đăng ký, đánh giá và duy trì chứng chỉ
Mỗi chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm đều yêu cầu quy trình đánh giá chặt chẽ, khách quan. Thông thường, các bước cơ bản bao gồm:
- Đăng ký chứng nhận tại tổ chức chứng nhận uy tín.
- Thẩm định tài liệu hệ thống quản lý nội bộ.
- Kiểm tra thực tế tại hiện trường, phỏng vấn nhân sự các bộ phận liên quan.
- Sửa đổi, khắc phục các điểm chưa phù hợp (nếu có).
- Cấp chứng chỉ nếu đạt đủ tiêu chí.
- Duy trì và tái đánh giá định kỳ (1–3 năm/lần tùy tiêu chuẩn).
Lợi ích lâu dài khi duy trì các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Việc đạt và giữ vững những chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm mang lại giá trị lâu dài cho doanh nghiệp:
- Bảo vệ người tiêu dùng: Hạn chế tối đa rủi ro về sức khỏe, củng cố lòng tin thưởng thức sản phẩm.
- Nâng tầm thương hiệu: Khẳng định vị thế cạnh tranh, tạo bước đệm phát triển sáng tạo.
- Mở rộng thị trường xuất khẩu: Đáp ứng đòi hỏi nhập khẩu của các nước tiên tiến, giảm thiểu rào cản kỹ thuật thương mại.
- Gia tăng quản trị rủi ro: Ngăn ngừa sự cố lớn dẫn đến thu hồi sản phẩm hoặc khủng hoảng truyền thông.
- Hiệu quả vận hành tối ưu: Tiết kiệm chi phí vận hành, giảm thiểu lãng phí, tăng lợi nhuận tổng thể.
Một số lưu ý khi lựa chọn và triển khai chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Các doanh nghiệp nên cân nhắc lựa chọn chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm phù hợp với mô hình kinh doanh, thị trường mục tiêu, năng lực nội tại và định hướng phát triển. Khác biệt giữa các chuẩn như BRCGS, HACCP, ISO 22000-2018 hay FSSC 22000 nằm ở phạm vi, mức độ yêu cầu, đối tượng áp dụng và uy tín quốc tế. Đôi khi, việc tích hợp nhiều chứng chỉ cùng lúc vừa giảm gánh nặng quản lý vừa nâng cao hiệu quả kiểm soát rủi ro. Ngoài ra, doanh nghiệp cần lưu ý đến uy tín của tổ chức chứng nhận, cập nhật liên tục tiêu chuẩn mới nhất và chủ động lường trước các thay đổi trong chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm trên toàn cầu.
Vai trò định hướng và tiềm năng phát triển của các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Xu thế toàn cầu hóa và yêu cầu của người tiêu dùng hiện đại
Khi thế giới ngày càng phẳng, khoảng cách địa lý giữa các quốc gia dần thu hẹp nhờ thương mại tự do, các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm trở thành “hộ chiếu” khẳng định sản phẩm Việt Nam có mặt trên bản đồ thực phẩm thế giới. Người tiêu dùng hiện đại ngày càng khó tính, ưu tiên lựa chọn sản phẩm an toàn, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, minh bạch tiêu chuẩn. Vì vậy, việc doanh nghiệp đạt được các chứng chỉ quốc tế không chỉ là “trò chơi” của các tập đoàn lớn mà còn là yêu cầu căn bản bắt buộc cho mọi nhà sản xuất, kinh doanh thực phẩm dù quy mô nhỏ hay lớn.
Nâng cao chất lượng quản trị và năng lực cạnh tranh
Việc xây dựng, vận hành hệ thống quản lý theo chuẩn các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm tạo động lực cho doanh nghiệp chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang quản trị hiện đại, khoa học. Tiêu chuẩn BRCGS, HACCP, ISO 22000-2018, FSSC 22000 giúp doanh nghiệp chủ động đánh giá rủi ro, kiểm soát chất lượng ở từng công đoạn sản xuất, tiết kiệm chi phí bảo quản, vận chuyển, xử lý khiếu nại. Nhờ đó, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận những đối tác lớn, mở rộng thị phần ngoài nước, bồi đắp niềm tin khách hàng và tạo nên lợi thế cạnh tranh lâu dài trên thị trường.
Cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế và trách nhiệm cộng đồng
Một thực tế không thể phủ nhận là các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm đã trở thành điều kiện tiên quyết tại nhiều thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản, Australia… Không đạt các chứng chỉ này, doanh nghiệp khó có cơ hội hợp tác với hệ thống bán lẻ, nhà phân phối và các đối tác quốc tế. Ngược lại, khi sở hữu các chứng chỉ được quốc tế công nhận, sản phẩm doanh nghiệp không chỉ tự tin chinh phục thị trường mới mà còn góp phần bảo vệ người tiêu dùng, nâng cao trách nhiệm xã hội, phục vụ cộng đồng một cách đúng nghĩa.
Định hướng nâng cao, sẵn sàng thay đổi để hội nhập
Thời kỳ công nghệ số, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi blockchain đang làm thay đổi diện mạo ngành thực phẩm toàn cầu. Các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm không ngừng cập nhật, bổ sung yêu cầu mới để phù hợp với thực tiễn sản xuất xanh, sạch, minh bạch dữ liệu, tiêu chuẩn hóa khắt khe và thân thiện hơn với môi trường. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao trình độ quản trị, cập nhật kiến thức, chủ động thích ứng – hội nhập sâu rộng với thế giới.
Kêu gọi hành động: Chủ động xây dựng và duy trì chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm
Sức khỏe của khách hàng, uy tín của thương hiệu và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp đều bắt đầu từ việc cam kết với các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm. Đừng xem nhẹ những giá trị mà BRCGS, HACCP, ISO 22000-2018 hay FSSC 22000 mang lại. Hãy chủ động đầu tư, cải tiến quy trình, nâng cấp công nghệ, đào tạo nhân sự và hợp tác với những tổ chức chứng nhận uy tín để xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm vững mạnh. Đây không chỉ là chìa khóa mở rộng thị trường, mà còn là lời cam kết với người tiêu dùng và trách nhiệm với xã hội. Tương lai ngành thực phẩm Việt Nam sẽ thuộc về những doanh nghiệp biết chủ động thay đổi, cập nhật xu hướng và không ngừng nâng cao chất lượng nhờ các chứng chỉ trong hệ thống an toàn thực phẩm.
